Οι Ελληνικές Διασπορές ως Πολιτικές Κοινότητες: Το Παράδειγμα της Αυστραλίας

Κώστας Καραμάρκος

Πριν λίγες μέρες, 114 Αυστραλοί πολίτες ελληνικής καταγωγής, με αναφορά σε ολόκληρο το δημοκρατικό πολιτικό φάσμα της χώρας και με αναγνωρισμένη από την ευρύτερη κοινωνία επαγγελματική, πολιτική και κοινωνική δράση, υπέγραψαν μια επιστολή απάντηση στον ομοσπονδιακό εργατικό πρωθυπουργό Anthony Albanese, σχετικά με τις πρόσφατες δηλώσεις του για τον διαχρονικό ρόλο της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής στα εκπαιδευτικά και πολιτισμικά δρώμα της ελληνοαυστραλιανής κοινότητας.

Όπως δηλώνουν, η δημόσια τοποθέτηση του Αυστραλού πρωθυπουργού κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου για τα εκατοντάχρονα της Αρχιεπισκοπής, ότι: «Επί έναν αιώνα η Εκκλησία διατήρησε τον πολιτισμό και τη γλώσσα της ελληνικής κοινότητας της Αυστραλίας, συνδέοντας τις διάφορες γενιές με την κληρονομιά τους», δεν ανταποκρίνεται στην ιστορική αλήθεια, έτσι όπως προκύπτει από την κοινωνική εξέλιξη της ελληνοαυστραλίας αλλά και της ευρύτερης κοινωνίας της μεγάλης χώρας του νότου.

Ιστορικά, καθοριστικό ρόλο στη διδαχή της ελληνικής γλώσσας, όπως και στην εξέλιξη της πολιτισμικής δημιουργίας και ταυτότητας της Ελληνοαυστραλίας, έπαιξαν οι ελληνικής καταγωγής ενεργοί πολίτες, που συμμετείχαν όχι μόνο σε κοσμικές οργανώσεις και Κοινότητες της ομογένειας, αλλά και στα πολιτικά, συνδικαλιστικά, κοινωνικά και πολιτισμικά δρώμενα της ευρύτερης κοινωνίας της Αυστραλίας, μέσα από τους θεσμούς και τα κινήματα της κύριας κοινωνίας. Δηλαδή, μέσα από τα πολιτικά της κόμματα, μέσα από τα συνδικάτα της, μέσα από τα κοινωνικά και πολιτισμικά της κινήματα. Αυτό το κομμάτι της ενεργούς Ελληνοαυστραλίας, είχε πρωταγωνιστικό αγωνιστικό ρόλο στην υιοθέτηση του πολυπολιτισμού στην Αυστραλία, ή, για να αναφέρω δύο ενδεικτικά παραδείγματα, στον αντιαποικιοκρατικό αγώνα της Κύπρου, καθώς και στον αντιδικτατορικό αγώνα της περιόδου 1967-1974. Η Εκκλησία είτε ήταν απούσα, είτε συντάσσονταν με το εκάστοτε στάτους κβο της Ελλάδας και της Αυστραλίας.

Η παρέμβαση των 114 ενεργών πολιτών ελληνικής καταγωγής, με αφορμή τις ανιστόριτες δηλώσεις του ομοσπονδιακού πρωθυπουργού Anthony Albanese, πολιτών που ζουν και δραστηριοποιούνται στις μεγάλες πολιτειακές πρωτεύουσες της χώρας, τη Μελβούρνη, το Σύδνεϋ, την Αδελαίδα και τη Βρισβάνη, πόλεις όπου κατοικεί η συντριπτική πλειοψηφία της Ελληνοαυστραλίας, καλύπτει ένα ευρύ κοινωνικό, επαγγελματικό και πολιτικό φάσμα. Οι υπογράφοντες και υπογράφουσες είναι πανεπιστημιακοί, συνδικαλιστές, καλλιτέχνες, επιχειρηματίες, πρώην ηγετικά στελέχη των τριων μεγαλύτερων κοσμικών Κοινοτήτων του Ελληνισμού της Αυστραλίας, συνταξιούχοα άτομα, κ.α.

Η παρέμβασή τους δε γίνεται σε αντιδιαστολή με την Αρχιεπισκοπή. Η δημόσια παρέμβασή τους προτάσσει την ιδιότητα τους ως Aυστραλοί πολίτες ελληνικής καταγωγής, που ζουν και δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη κοινωνία της Αυστραλίας. Είναι Αυστραλοί πολίτες που θεωρούν τη δική τους ταυτότητα, το δικό τους πολιτισμό και τη δική τους ιστορία, ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι του ευρύτερου εθνικού αφηγήματος της αγγλοκελτοκρατούμενης Αυστραλίας.

Εγκαλούν τον πρωθυπουργό της χώρας και όχι την Ελληνορθόδοξη Εκκλησία, που δηλώνουν πως σέβονται τον πνευματικό και θρησκευτικό της ρόλο, γιατί μετά από 70 χρόνια επίσημης πολυπολιτισμικής πολιτικής στην Αυστραλία, ο Anthony Albanese δείχνει με τις δηλώσεις του να η γνωρίζει και να μη σέβεται την πολυμορφία που υπάρχει μέσα σε μια ιστορική εθνοτική ομάδα, με σημαντική προσφορά στην ευρύτερη κοινωνία, καθώς και στο ίδιο του το κόμμα, το Εργατικό Κόμμα Αυστραλίας. Η ένσταση είναι στην αδικαιολόγητη απλούστευση και στο «τσουβάλιασμα» μιας ολόκληρης και πολύμορφης, ιδεολογικά, ταξικά, πολιτισμικά και κοινωνικά, εθνοτική ομάδας, που συμμετέχει ενεργά εδώ και πολλές δεκαετίες στα δρώμενα της ευρύτερης Αυστραλίας, σε ένα μονοδιάστατο θρησκευτικό σχήμα, που είναι ένας από τους πολλούς χώρους, μέσα από τους οποίους συγκροτείταικαι ανασυγκροτείται συνεχώς, η πολυπρισματική εθνοτική ταυτότητα σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.

Ο πρωθυπουργός ενός σοσιαλδημοκρατικού μεταρρυθμιστικού κόμματος, με τη δήλωση σχετικά με το ρόλο της Αρχιεπισκοπής, φαίνεται να εφαρμόζει διαφορετικά μέτρα και σταθμά στον τρόπο με τον οποίο διαβάζει και αντιλαμβάνεται, ως σύλληψη, ως ιδεολογία, και ως πολιτική, μια σημαντική μειοψηφική εθνοτική ομάδα, σε σχέση με την ευρύτερη Αυστραλία.

Η απάντηση των 114 στον Anthony Albanese, αναδεικνύει επίσης και τα όρια του αυστραλέζικου πολυπολιτισμού, έτσι όπως ασκείται από το κράτος, κυβερνήσεις και θεσμούς. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, μετά την υιοθέτησή του από τη μεταρρυθμιστική εργατική κυβέρνηση του Gough Whitlam. Αυτό που αναδεικνύεται όλες αυτές τις δεκαετίες ως πολυπολιτισμός, είναι κυρίως το πανηγυρικό φολκλόρ, χοροί και διατροφή για παράδειγμα, και όχι η ουσία. Δηλαδή, η εμβάθυνση της πολιτισμικής ταυτότητας, καθώς και της ιστορίας της Αυστραλίας. Μιας ταυτότητας και ενός εθνικού αφηγήματος, που θα ξεκινάει από τα αυτόχθονα έθνη της που υπάρχουν εδώ και 65.000 χρόνια και θα φτάνει μέχρι και τα χρόνια της μεταπολεμικής μη αγγλοκελτικής μετανάστευσης.

Αυτή είναι η βασική φιλοσοφική και πολιτική θέση, αυτή είναι η αφετηρία αυτής της δημόσιας τοποθέτησης των 114 ελληνοαυστραλών, η δράση των οποίων ξεφεύγει από τα στενά όρια του θεσμικά συγκροτημένου μικρόκοσμου που αποκαλείται συνήθως παροικία.

Η απάντηση στον πρωθυπουργό της Αυστραλίας, είναι συνέχεια μιας μακράς παράδοσης παρεμβάσεων της ευρύτερης προοδευτικής ελληνοαυστραλιανής κοινωνίας των πολιτών, που σε τακτικά χρονικά διαστήματα συμμετέχει και παρεμβαίνει στα κοινωνικά, πολιτισμικά και πολιτικά δρώμενα, της ευρύτερης Αυστραλίας, καθώς και της Ελλάδας, μέσα από μια ελληνοαυστραλιανή και μεταναστευτική σκοπιά, που προτάσσει ωστόσο καθολικές αρχές.

Μέρος αυτής της παρεμβατικής παράδοσης, ήταν για παράδειγμα η δημόσια τοποθέτηση 300 ελληνοαυστραλών τον Ιανουάριο του 2023, υπέρ της συνταγματικής αναγνώρισης των αυτόχθονων Αυστραλών, η παρέμβαση 150 γυναικών ελληνικής καταγωγής, που καταδίκασαν δημόσια τις δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας Μακάριου ενάντια στις αμβλώσσεις τον Ιούλιο του 2022, η δήλωση πάνω από 100 Ελληνοαυστραλών υπέρ της καταδίκης των μελών της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα, τον Οκτώβριο του 2020, ή η τοποθέτηση 60 ατόμων υπέρ της αναγνώρισης του γάμου των ομόφυλων ζευγαριών στην Αυστραλία, το Σεπέμβριο του 2017.

Με άλλα λόγια, διάφορα σημαντικά ζητήματα της εποχής και της κοινωνίας, είτε στην Αυστραλία, είτε στην Ελλάδα, φέρνουν κοντά, με ενιαίο λόγο, ένα παναυστραλιανό δίκτυο ενεργών πολιτών, που αποδεικνύει ξανά και ξανά πως οι Αυστραλοί πολίτες ελληνικής καταγωγής συγκροτούν όχι μόνο μια πολιτισμική, γλωσσική ή θρησκευτική κοινότητα, συγκροτούν παράλληλα και πάντα και μια πολιτική και ιδεολογική κοινότητα.

Νοέμβριος 23, 2024

Ο Κώστας Καραμάρκος είναι δημοσιογράφος που ζει στη Μελβούρνη. Σπούδασε ιστορία και φιλοσοφία των επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης. Υπήρξε μέλος της Επιτροπής Μετανάστευσης και Εθνικών Υποθέσεων του Εργατικού Κόμματος Αυστραλίας στην πολιτεία της Βικτώριας. Εργάστηκε για σειρά ετών ως ειδικός σύμβουλος στη Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού, καθώς και στο Πολιτικό Γραφείο του Γιώργου Παπανδρέου επί προεδρίας του στο ΠΑΣΟΚ.

Σημειώσεις

• Αρχική δημοσίευση στο Books’ Journal, 31 Οκτωβρίου 2024.

• Το κείμενο ανατυπώθηκε στην εφημερίδα Νέος Κόσμος (3 Νοεμβρίου 2024) με τον τίτλο, «Γιατί συνυπέγραψα την επιστολή ΕλληνοΑυστραλών προς τον Anthony Albanese»

***

The Greek Diasporas as Political Communities: The Example of Australia

by Kostas Karamarkos

A few days ago, 114 Australians of Greek descent, from all walks of life, representing a broad democratic political spectrum of Australian society, responded to the Prime Minister’s comments made during the recent visit of Ecumenical Patriarch Bartholomew for the centennial of the Greek Orthodox Archdioceses of Australia.

The PM’s statement, that “for a century, the Church has preserved the culture and language of Australia’s Greek community, connecting generations to their heritage” according to the response of the 114 Australians does not reflect the historical truth.

Historically, active Australian citizens of Greek descent have played a crucial role in the teaching of the Greek language, as well as in the development of the Greek Australian cultural identity. They have achieved this by participating in secular and community organisations and associations, within their own community, but also within political, union, social, and cultural institutions and movements of the broader Australian society. This group of active Greek Australians has been a leading force in the adoption of multiculturalism in Australia, or to cite two indicative examples, in the anti-colonial struggle of Cyprus and in the anti-dictatorship struggle in Greece during the period of 1967-1974. The Church was either absent or aligned with the prevailing status quo in Greece and Australia at the time.

The 114 Greek Australians who responded to the historically inaccurate statement made by the Prime Minister Anthony Albanese, live and work in the major state capitals of the country—Melbourne, Sydney, Adelaide, and Brisbane—where the overwhelming majority of Greek Australians reside. The signatories represent a broad social, professional, and political spectrum, including academics, unionists, artists, businesspeople, former leaders of the three largest secular Communities of the Greek diaspora in Australia (Melbourne, Sydney and Adelaide), retirees, and other groups.

Their public statement emphasizes their identity as Australian citizens of Greek heritage, who live and participate within the broader Australian society. They are Australian citizens who regard their own identity, culture, and history as an integral part of the wider national narrative of Anglo-Celtic Australia.

They hold the Prime Minister accountable for the inaccuracies, not the Greek Orthodox Church, which they say they respect for its spiritual and religious role. After 50 years of official multicultural policy in Australia, Anthony Albanese’s remarks seem to indicate a lack of awareness and respect for the diversity that exists within a historical ethnic community that has made significant contributions to the broader society and to the Prime Minister’s own party, the Australian Labor Party, for many decades. They object to the simplistic perception and depiction by their own PM, of a whole, diverse and multifaceted ethnic community group, as a one-dimensional community shaped exclusively by its religious beliefs, and not by its constant interactions with the many variables of identity that exist within the community and within mainstream Australia.

The Prime Minister, with his remark about the role of the Archdiocese, seems to be unable to understand as the respondents’ state that “Hellenism is broader than Orthodox Christianity, in the same way that Australian culture is broader and more complex than its religious denominations.”

Anthony Albanese’s remark also highlights the limits of Australian multiculturalism as practiced by the state, (governments and institutions), since the mid-1970s, following its adoption by Gough Whitlam’s reformist Labor government. What has been highlighted over these decades as multiculturalism is primarily celebratory folklore—dances and foods, for example—rather than the essence of other cultures. An essence that requires a deepening and a broadening of the cultural identity and of the history of Australia. The time has come for our national identity and our national narrative, to include the whole of our society. Australia’s national narrative should start from its first nations that have existed for over 65,000 years, it should continue with a reflective account of the years of white settlement and should go all the way to the years of post-war non-Anglo-Celtic migration.

This is the fundamental philosophical and political position; this is the starting point, in my opinion, of this statement, which was also made public, by the 114 Greek Australians, whose actions transcend the narrow confines of the institutionally defined microcosm usually referred to as the Greek Australian community.

It is worth highlighting that their response to the Prime Minister of Australia, continues the long tradition of interventions by a broader progressive Greek Australian civic society, which regularly participates and intervenes in the social, cultural, and political affairs of broader Australia and of mainland Greece, through a Greek-Australian and migrant perspective, which, however, is based on universal principles.

Part of this interventionist tradition includes, for example, the public statement by 300 Greek Australians in January 2023 in favor of the constitutional recognition of Indigenous Australians, or the intervention by 150 Australian women of Greek descent, who publicly condemned the remarks made by Archbishop Makarios of Australia against abortions in July 2022. It includes the statement by over 100 Greek Australians condemning the members of the Golden Dawn in Greece as criminals, in October 2020, as well as the public stand taken by 60 citizens of Greek heritage in support of marriage equality in Australia in September 2017.

In other words, various significant issues of our time and our society, whether in Australia or Greece, unite on a regular basis, a pan-Australian network of active citizens, who repeatedly validate that Australians of Greek heritage, form not only a cultural, linguistic, or religious community but they also form a political and ideological community.

November 23, 2024

Kostas Karamarkos is a Melbourne based journalist, who in the past worked as a Senior Advisor at the General Secretariat for Greeks Abroad, in the Department of Foreign Affairs of Greece. He also worked in the Political Office of former Prime Minister of Greece George A. Papandreou. He was also a member of the Migration and Ethnic Affairs Policy Committee of the Australian Labor Party in the State of Victoria.